Privatarkiv

Fylkeskommunen arbeider med innsamling, vern og formidling av privatarkiv i Vestland. Privatarkiva er ei kjelde til kunnskap om fortid og notid, med historisk dokumentasjon frå næringsliv, organisasjonar og privatpersonar. Privatarkiva representerer eit viktig korrektiv til det offentlege arkivtilfanget.

Kva har vi?

Fylkesarkivet oppbevarer om lag 1 800 privatarkiv. Hovuddelen kjem frå lag og organisasjonar (over 1 000 arkiv), medan rundt 300 arkiv stammar frå bedrifter og vel 360 frå enkeltpersonar. Dei fleste privatarkiva er ordna og katalogiserte, og såleis tilgjengelege for publikum på fylkesarkivet sin lesesal. Eit oversyn over registrerte arkiv finn du i Arkivportalen. Digitalisert privatarkivmateriale vert publisert på Digitalarkivet. Følg denne lenka for å søke i dei digitaliserte dokumenta: Digitalarkivet.no

Døme på arkiv:
  • Arbeidararkivet i Sogn og Fjordane – etablert i 1989 i samarbeid med LO, AOF og DNA. Samlinga sikrar dokumentasjon frå arbeidarrørsla i fylket.
  • Amerikabrev – over 2 500 brev som følgjer emigrasjonshistoria frå 1851 til 1991, hovudsakleg frå USA, men òg Canada, Frankrike og Noreg.

Foto

Fotoarkivet omfattar ca. 700 000 bilde; nærare 130 000 av dei er digitaliserte og fritt søkbare i nettarkivet. Utvalde motiv ligg også på Flickr Commons for kostnadsfri bruk. For høgare oppløysing eller redigering gjeld eigne prisar (ekspedisjonsgebyr kr 50 og eventuelle tillegg).

Stadnamn

Samlinga har meir enn 257 000 stadnamn frå tidlegare Sogn og Fjordane, der 228 480 allereie er publisert på nett og kartfesta. Namna seier mykje om natur, busetnad og kulturhistorie, og kan utforskast i eige webarkiv eller Fylkesatlas.

Musikk og dans

Tradisjonsmusikksamlinga tel over 16 000 lydopptak frå 1921 til i dag. Det meste er digitalisert og kan bestillast som mp3 til ikkje-kommersielt bruk; delar av materialet er verna og krev særskilt løyve frå rettshavar. I tillegg finst omfattande notesamlingar og noko audiovisuelt dansearkiv.

Bevaring og vidare arbeid

Fylkeskommunen er den største aktøren på privatarkivfeltet i Vestland. Arbeidet har veksla mellom spontane mottak og større tematiske prosjekt, til dømes massekartlegging av bank- og branntrygdelagsarkiv. Ein ny bevaringsplan for privatarkiv er vedtatt av fylkestinget i juni 2025 for å sikre ei heilskapleg samfunnsdokumentasjon i fylket.

Vil du avlevere arkiv?

Har du tips om arkiv eller kjelder som kan vere av interesse for oss, er du svært velkomen til å ta kontakt med oss. 

Innsyn, digital tilgang og lesesal

Dei fleste privatarkiva er opne for publikum. Bruk er gratis, men arkiveigar kan setje avgrensingar der sensitive opplysningar eller særskilde klausular krev det. Du kan søkje i materialet via den nasjonale Arkivportalen, bestille digitale kopiar innan rimelege grenser, eller møte opp på lesesal etter avtale.

Lesesalane finn du på fylkeshuset i Leikanger og i Vestlandshuset i Bergen. Opningstidene er 09:00–15:00 (tirs.–fre.) på Leikanger og 09:00–15:00 (man.–ons.) i Bergen. Avtal tid på førehand slik at sakshandsamarane kan hente fram materialet du ønskjer.

 

 

Hovudtyngda av arkiv er frå organisasjonar og lagsaktivitet. I denne kategorien er det registrert over 1 000 privatarkiv i katalogen vår. I tal har det blitt teke vare på langt færre arkiv frå bedrifter, litt over 300. Men desse arkiva er ofte store i omfang. Innan kategorien personarkiv, dvs. dokument frå einskildpersonar, har det blitt samla inn over 360. I samlingane våre finst det i tillegg ein del arkiv frå institusjonar, legat og utval.

Fylkesarkivet har òg ein database med opplysingar om lag og organisasjonar i Sogn og Fjordane og deira arkivmateriale. Opplysingane kjem frå ei kartlegging som vart gjennomført på byrjinga av 1990-talet. Den omfattar kring 6 000 lag og organisasjonar frå heile fylket. Ein del av arkiva er oppbevarte i magasina våre på Leikanger, men i hovudsak er dette materiale som ikkje finst i fylkesarkivet. Bruk arkivkatalogen for oppslag i arkiva vi oppbevarer.

Fylkeskommunen i Vestland arbeider med innsamling, vern og formidling av privatarkiv i Vestland. Fylkeskommunen er den største aktøren innanfor privatarkivfeltet i Vestland, men det er mange andre aktørar som forvaltar privatarkivsamlingar. Vi er i ferd med å utarbeide ein bevaringsplan for privatarkiv for Vestland, for å sikre ein heilskapleg samfunnsdokumentasjon.

Arbeidet med privatarkiv har blitt drive som ein kombinasjon av tilfeldige mottak av materiale til meir systematiske verneprosjekt. Det siste har resultert i etter måten store samlingar av arkiv frå bankar og branntrygdelag. Eit anna målretta arbeid er vern av arkiv frå arbeidarrørsla.